به نقل از «جام جم آنلاین»

جایزه جهانی سی و یکمین دوره کتاب جمهوری اسلامی ایران به دیوار بزرگ گرگان رسید

تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۲۱۳۰۲

کتاب مسابقه تسلیحاتی در روزگار باستان بررگترین دژهای دفاعی دوره باستان و شبکه های نظامی ساسانیان شمال ایران نوشته ابرهارد سوئر، جبرئیل نوکنده و حمید عمرانی رکاوندی در مراسم سی و یکمین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی به عنوان کتاب برگزیده معرفی شد.

این کتاب نتایج مرحله دوم پژوهشهای مشترک پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند در دیوار بزرگ گرگان طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ در چارچوب پروژه ایران و همسایگان آن ارائه میکند و در واقع جدیدترین نتایج پژوهشهای میدانی باستان شناسی در دیوار بزرگ گرگان و برخی از بزرگترین استحکامات جهان باستان تمرکز دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این پژوهش اطلاعات جدیدی درباره جغرافیای سیاسی باستان ارایه کرده است. کتاب به زبان انگلیسی با چکیده ۲۷ صفحه ای فارسی در دو جلد در ۹۲۸ صفحه در سری تک نگاره های پژوهشهای باستان شناسی موسسه ایران شناسی بریتانیا توسط انتشارات اوکسبو در تیر ماه ۱۴۰۱ منتشر شده است.
کتاب قابلیتهای نظامی یکی از حکومتهای بزرگ جهان باستان یعنی ساسانیان را نشان میدهد. استحکامات ساسانی از نظر ابعاد و پیچیدگی بسیار برتر از استحکامات اواخر روم باستان بود. این مسئله پایداری و شکوفایی ساسانیان را به رغم مقابله با قدرتهای بزرگ در شمال و غرب قلمرو خود نشان میدهد.
در کتاب ساسانیان در چارچوب مسابقه تسليحاتي نظامي باستان بین ابر قدرتهای رقیب بررسی شده است.
موفقیت این کتاب در کسب جایزه جهانی جمهوری اسلامی ایران جهانیان را متوجه این اثر معماری منحصر بفردی خواهد کرد که نشانی دیگر از نبوغ خلاقیت و توان مهندسی ایرانیان باستان است.
این افتخار بزرگ همچنین هم افزایی ارزشمند علمی پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی، پایگاه ملی میراث فرهنگی دیوار بزرگ گرگان و دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند را بیش از گذشته مستحکم ساخته و تضمینی شایان در ادامه موفقیت های این پروژه جهانی خواهد بود.ما خرسندیم که کتاب مسابقه تسلیحاتی در روزگار باستان بزرگترین دژهای دفاعی دوره باستان و شبکه های نظامی ساسانیان شمال ایران در سی و یکمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ۱۴۰۲/۲۰۲۴ جزو آثار برگزیده انتخاب شد. لذا از هیئت داوران و برگزار کنندگان این مراسم سپاسگزاریم و از اینکه نتایج کار مشترکمان مورد تحسین قرار گرفت به آن افتخار میکنیم.

کشف شبکه های نظامی دوره ساسانی در شمال ایران و آنچه در واقع بزرگترین دژهای دوران باستان بوده برای ما یک موفقیت بوده است تا همین بیست سال گذشته هیچ کس به مقیاس و پیچیدگی زیر ساختهای نظامی ایران در اواخر دوران باستان آگاه نبود در آن زمان مطالعه روی ارتشهای باستان بر قدرت های مدیترانه به ویژه امپراتوری روم متمرکز بود و به طور کلی اعتقاد بر این بود که هیچ یک از همسایگان روم با توانایی های آن برای ایجاد دفاع نظامی قوی قابل مقایسه نیستند. از آن زمان تاکنون این تصور به طرز قابل ملاحظه ای تغییر کرده است.
نظرات متعددی برای تاریخ گذاری ساخت دیوار بزرگ گرگان ارائه شده است اما تنها در سالهای اخیر بود که تاریخ گذاری علمی بدون تردید ثابت کرد که به احتمال زیاد این دیوار در سده پنجم یا اوایل سده ششم میلادی ساخته شده است.

اکنون میدانیم که این دیوار طولانی ترین دیوار دفاعی در اواخر روزگار باستان بوده است. این دیوار سه برابر طول دیوار آناستازین بود که از پایتخت امپراتوری روم شرقی در قسطنطنیه استانبول (امروزی محافظت میکرد در حالی که برخی از دیوارهای پیشین رومی طولانی تر بودند اما هیچ یک به اندازه دیوار بزرگ گرگان به صورت مانعی کاملا منسجم و و با مصالح سخت ساخته نشده اند. دیوارهای رومی بسیار دیرتر با ساختاری به شکل یک دیوار آجری ،محکم با یک پشته خاکی بزرگ در پشت و یک کانال عریض در جلو ساخته شده اند. دیوار چین به شکل امروزی بیش از هزار سال جوانتر از دیوار گرگان است در حالی که سده ها پیش از ساخت دیوار گرگان دیوارهای طولانی در شمال چین وجود داشت که به صورت یک نظام پیشرفته علامت دهی عمل می کرد و با مصالحی غیر از آجر و از جنس مواد با سختی کمتر مانند خاک فشرده یا کوبیده شبیه چینه ساخته شده بودند.

هزاران کوره آجرپزی بزرگ کانالهای طولانی و پل بند برای هدایت آب بر روی دره های رودخانه ها گواه مقیاس عظیم این پروژه بزرگ است تا همین اواخر بسیاری از پژوهشگران نیز در مورد وجود پادگان دائمی روی دیوار تردید داشتند پژوهشهای گروه ما نشان داد که بیش از ۳۰ قلعه در امتداد دیوار گرگان به طور منسجم وجود دارد که در هر یک از آنها سربازخانه های منظمی ساخته شده که قسمتهایی از آنها سربازخانه ها تا دو طبقه ارتفاع داشتند. اجاقهای متعدد خمره های بزرگ ذخیره آذوقه گودالهای ذخیره سازی عمیق و یافته های متعدد شواهد دیگری برای وجود یک پادگان دائمی قوی است که در آن شاید حدود ۳۰۰۰۰ سرباز مستقر بودند.

در حالی که وسعت مجموع دژهای دیوار گرگان تقریبا سه برابر بیشتر از دژهای دیوار هادریان است؛ اما آن را ضعیف تر و بی اهمیت تر جلوه داده اند علاوه بر این دیوار بزرگ گرگان در پسکرانه های داخلی اش دژهای عظیم و بزرگی دارد.
تعداد زیادی از این دژهای ساسانی از جمله قلعه پل گنبد کاووس در استان گرگان / گلستان و تورپاخ قلعه در جنوب روسیه بیش از یک کیلومتر مربع وسعت دارند به طور نمونه قلعه ایرج در نزدیکی تهران که توسط محمدرضا نعمتی مهدی موسوی نیا و در گروه ما کاوش شده است و غبال در غرب عراق حتی با وجود اینکه وسعت هر کدام به حدود دو کیلومتر مربع میرسد؛ اما ابعاد آنها دو برابر بزرگترین مجموعه های نظامی شناخته شده رومی است.

در محوطه های مذکور همچنین استراکا بدست آمد شواهدی که نشان میدهد ارتش ساسانی نه تنها توانایی برپایی استحکاماتی را داشت که از نظر پیچیدگی با همتایان رومی خود برابر بود و از نظر مقیاس از آنها فراتر بلکه دارای سازمان مدیریت نظام یافته مشابهی نیز بود در ایران دوره ساسانی دفاع از حوزه شمال امپراتوری ستون فقرات آن را تشکیل میداد و از نفوذ همسایگان شمالی قدرتمندش به داخل کشور جلوگیری میکرد این تاسیسات دفاعی شمال ایران کمک میکند تا درک کنیم چرا تراکم سکونت در بسیاری از بخشهای امپراتوری به سطوحی رسیده که قبلاً دیده نشده بود؟ و چرا شهرنشینی در زمانی که پایه های شهری جدید کمی در غرب وجود داشت شکوفا شد؟

امپراتوری ساسانی در اواخر سده ششم میلادی بر یمن و در اوایل سده هفتم به طور موقت حتی بر سوریه و مصر تسلط یافت در زمانی که دولت روم متاخر وسعتش کاهش یافت دفاع قوی و قدرت نظامی آن به آن امکان داد تا گسترش یابد. این یکی از بزرگترین طولانی ترین و پیشرفته ترین امپراتوریهای جهان باستان بود که برای مدت طولانی مورد غفلت محققان قرار گرفت نخستین فعالیتهای میدانی باستان شناسی در دیوار بزرگ گرگان در دهه ۷۰ توسط زنده یاد محمد یوسف کیانی انجام شد سپس از اواخر دهه ۱۹۹۰ توسط جبرئیل نوکنده و حمید عمرانی رکاوندی و از سال ۲۰۰۵ توسط یک گروه ایرانی و بین المللی با شرکت کنندگان بیش از ۱۴ ملیت مختلف مورد پژوهش قرار گرفت.

این طرح پژوهشی به صورت چند رشته ای و مطالعات آزمایشگاهی شامل تاریخ گذاری به روش رادیو کربن لومینسانس تحریک شده نوری و باستان مغناطیس سنجی ، بررسی تصاویر هوایی پیمایش ژئوفیزیکی و همچنین روش ژئوفیزکی سونار برای بناهای ساسانی زیر سطح دریای کاسپی ، مطالعه روشمند بقایای جانوری و همچنین طیف وسیعی از دیگر یافته ها بود. هر چند گروه پژوهشی ما دستاوردهای زیادی داشته اما هنوز کارهای بیشتری باید انجام شود. اکنون تردیدی وجود ندارد که زیر ساختهای نظامی ساسانی با جهان روم مطابقت دارد یا حتی بیشتر از آن است اما ما هنوز در مورد ساسانیان بسیار کمتر از ارتش روم میدانیم.

ما اطمینان داریم که این جایزه معتبر پژوهشهای ما و شواهد شگفت انگیز یکی از پیشرفته ترین قدرتمندترین و تأثیر گذار ترین امپراتوریهای جهان باستان امپراتوری ایران ساسانی را مورد توجه افراد بیشتری در ایران و سراسر جهان قرار خواهد داد.
افزون بر این آگاهی عمومی از اهمیت بناهای چشمگیر ساسانی ایران به حفظ آنها کمک خواهد کرد تا نسل های آینده نیز بتوانند از آنها بازدید کنند و عظمت و طراحی پیچیده آنها را تحسین کنند ما امیدواریم که پژوهشهای آینده در مورد بزرگترین دژهای جهان باستان طولانی ترین سد دیواری جهان باستان و امپراطوری ای که با دولت روم در قدرت نظامی مهارت مهندسی و توسعه شهری رقیب بود درک و دانش ما را بیشتر و بهتر کند.

 

ابرهارد سوئر استاد باستان شناسی رومی، دانشکده تاریخ، کلاسیک و باستان‌شناسی دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند
جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران و عضو هیات علمی پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری 
حمید عمرانی رکاوندی مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی دیوار بزرگ گرگان اداره‌کل میراث‌فرهنگی،  گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: گرگان استان گلستان کتاب سال دیوار بزرگ گرگان جمهوری اسلامی میراث فرهنگی باستان شناسی جهان باستان جایزه جهانی دیوار گرگان شمال ایران ساخته شده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۲۱۳۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعلام فراخوان جایزه ملی داستان و بازآفرینی در اصفهان

رئیس حوزه هنری اصفهان با اشاره به اینکه مهلت ارسال آثار تا پایان تیر است گفت: نخستین دوره جایزه ملی داستان و بازآفرینی پاییز امسال در حوزه هنری اصفهان برگزار می‌شود.

احمد نوری با اشاره به اینکه مواجهه خلاق با پیشینه فرهنگی و تمدن، شاخص ارزیابی آثار ارسالی به نخستین دوره «جایزه ملی داستان و بازآفرینی» است افزود: برای خلق داستان‌های ریشه‌دار و موافق سلیقه روز ِمخاطبان باید به سمت بازآفرینی حرکت کنیم، با توجه به اینکه داستان یک مقوله مهم و تاثیرگذار است که کالا‌های مرتبط با آن مانند فیلم، سریال و انیمیشن در زندگی روزمره نقش محوری دارد و از سو دیگر هجمه فرهنگی نیز با داستان یا هنر‌های مرتبط با آن شکل می‌گیرد.

وی ادامه داد: بخش رقابتی این رویداد که ارسال آثار برای آن آغاز شده شامل تولید و بررسی داستان، رُمان، داستان کوتاه، داستان کوتاه ِکوتاه، جُستارنویسی و طرح داستان است و بخش ترویجی این جشنواره نیز با برگزاری کارگاه‌های هنری و داستانی است در شهر‌های مختلف ادامه می‌یابد.

نوری گفت: هیچ محدودیتی برای شرکت کنندگان وجود ندارد و همه علاقه‌مندان به نویسندگی در رده‌های سنی مختلف می‌توانند در این جایزه ملی شرکت کنند.

رییس نخستین دوره «جایزه ملی داستان و بازآفرینی» با بیان اینکه با توجه به میزان استقبال امکان تمدید مهلت برای دریافت آثار وجود دارد، افزود: علاقه‌مندان می‌توانند آثار خود را تا تیر امسال به دبیرخانه جشنواره به نشانی dastanvabazafarini.ir ارسال کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان اصفهان